Het gebruik van metaforen door Nederlandse politici lijkt nog het meest op hoe een vierjarig kind een brommer probeert te besturen. Dat is de conclusie van taalkundige en -analyticus Bert Bokhoven. “Als ik nu geen alarm sla, zou ik als Chamberlain in München berusten in de loop der dingen. Dat weiger ik.” Om de verkiezingsstrijd niet te laten verzanden in een moeras van onduidelijke beeldspraak, is het van het grootste belang dat de beeldspraak wordt gemuilkorfd. “Het is vijf voor twaalf voor politici, die met hun uitspraken als een vulkaan hun retorische as over het Nederlandse volk uitbraken.”
“Metaforen zijn als een ijsberg, waarop zelfs het meest zorgvuldig geconstrueerde betoog kan stranden,” aldus Bokhoven. “Monologen van fractievoorzitters zijn verworden tot taalkundig drijfzand, waarin de argeloze luisteraar langzaam wegzakt. Nederland is het wilde westen, en de politiek de kraal waarin de taalkundige toekomst van Nederland wordt neergeschoten. Alleen Maxime Verhagen zie ik nog wel eens als een Van Agt de lier van de welsprekendheid stemmen in het openbaar.”
Ongelukkig gekozen beeldspraak kan voor zelfs de meest ervaren politicus zijn waterloo zijn. PvdA-voorzitter Liliane Ploumen is volgens kenners ‘De Hans Kraay jr’ van de taalkundige miskleun. Bokhoven: “Haar Titanic-metafoor op het PvdA-congres wordt nu al gezien als haar retorische Stalingrad.” Een goede metafoor is daarentegen de slagroom op de taart van een politieke speech, vindt Bokhoven. Job Cohen deed het bij een recent partijcongres een stuk beter, toen hij de overmatig strenge bezuingingsvoorstellen besprak: “Het is als de middeleeuwse kwakzalver: wat de kwaal ook is, de dokter kent maar één remedie: aderlaten.” Volgens Bokhoven beeldspraak die ‘staat als een huis’.
Het ligt in de lijn der verwachting dat de Nederlandse burger de komende maand overspoeld zal worden met overbodige beeldspraak van politici. Bokhoven doet dan ook een urgente oproep aan gespreksleiders van debatten om het metafoorgebruik aan banden te leggen. “Het gaat om de inhoud, die moet glashelder zijn. Als de lijsttrekkers tot de verkiezingen in deze mate met metaforen, gezegdes, beeldspraak en andere taalkundige trucs blijven strooien, zijn we verder van huis dan een blauwhelm in Srebrenica. Voor je het weet is Nederland het politieke SBS6 van Europa.”
Metaforen zijn VOC-schepen die ronddobberen in drijfzand en stranden op de toppen van ijsbergen. Toch?
Precies! Een metafoor is als het wrak van het al vergane schip.
——Beste Michiels, gelieve uw diepzinnige inzichten te kuisen, of anders elders op een muur kladden. Niet hier, dank.—- Red.
Metaformose is inderdaad een erg besmettelijke ziekte.
Het beperken van metaforen slaat als een tang op een varken. Nog eerder kruipt een kameel door het oog van een naald dan dat een mens, in casu onze taal, zonder metaforen kan. Bert heeft een fraai stuk geschreven, maar heeft de klok horen luiden zonder te weten waar de klepel hangt. Hoewel we maar het topje van de ijsberg aan metaforen zien, zouden we zonder metaforen door de bomen het bos niet meer zien. Juist het creatieve gebruik van metaforen toont de fantasie van de politicus. En zonder fantasie, worden problemen niet adequaat opgelost; een goede metafoor is goud waard. Een waarheid als een koe!
Elke vergelijking gaat mank, maar onze politici zijn meervoudig gehandicapt. In ons land is daarom al lang eenoog koning, dat ziet zelfs elke blinde.
Het is overigens zalig vozen met Meta. Vandaar dat het bij mij thuis Meta voor, en Meta na is.
Heerlijk leesvoer, hoor.
(o: deze site gaat als een speer :o)
Alleen Maxime Verhagen hoor ik nog wel eens als een Van Agt de lier van de welsprekendheid stemmen
Een prima metaforensische analyse van de heer Bokhoven.