‘Schaf de journalistieke dienstplicht af’

Steeds meer mensen zijn voor afschaffing van de journalistieke dienstplicht. Dat blijkt uit een enquête van onderzoeksbureau Nikita. Nu is de studie journalistiek nog verplicht voor alle burgers van achttien jaar. Volgens tegenstanders is dit niet langer nodig omdat de acute dreiging van nieuws afgenomen is sinds de Koude Oorlog.

Op dit moment telt Nederland bijna een half miljoen journalistiek dienstplichtigen. Ze worden uitgezonden naar overvolle hbo-opleidingen. Op een hermetisch afgesloten oefenterrein op de Veluwe worden nieuwssituaties zo reëel mogelijk nagebootst. De jongeren worden getraind in vaardigheden als nieuwsgierigheid, Nederlands en het overtikken van persberichten. Op die manier worden ze opgeleid tot objectieve vraagmachines. Als er ooit weer nieuws dreigt, zijn ze op het actueelste voorbereid.

De laatste keer dat er daadwerkelijk dienstplichtigen zijn uitgezonden op een journalistieke missie was in juli 1995. Veel dienstplichtigen hebben na hun basisopleiding weinig meer te doen en vullen hun tijd met het schrijven van columns. Hierdoor zien tegenstanders van de dienstplicht de noodzaak van een verplichte journalistieke opleiding niet. Zij pleiten voor beroepsjournalisten, die zelf voor het vak hebben gekozen. Deze professionals zouden gemotiveerder zijn en bereid zich te laten opleiden tot een hogere rang, bijvoorbeeld eindredacteur. Journalist Ad van Liempt is voorstander van de afschaffing van de dienstplicht: “Opleidingen zouden niet meer zo overvol zijn en journalisten kunnen eindelijk wat beter betaald krijgen.”

Veel jongeren ontduiken nu de dienstplicht omdat ze principieel tegen journalistiek zijn. Zij doen vervangende werkzaamheden als een studie communicatie, psychologie of nieuwe media en cultuur. Daarnaast kunnen mensen vrijgesteld worden van journalistieke dienst als ze bijvoorbeeld een baan hebben.

Ook Jerre van Hove (26) uit Raalte ontsprong de dans. Hij werd op zijn achttiende afgekeurd voor journalistieke dienst: “Bij de keuring maakte ik een levenslustige indruk. Ik ben uiteindelijk voorgoed ongeschikt verklaard.”