De stormachtige opkomst van het CDA

Het Nederlandse politieke landschap werd in 2013 flink opgeschud door de entree van een nieuwe radicale middenpartij. Het ‘Christen-Democratisch Appèl’ (CDA) kwam in 2012 uit het niets met dertien zetels in de Kamer en liet in 2013 meteen luidkeels van zich horen. Een analyse van het succes en de potentie van de nieuwe anti-establishmentpartij.

Wie CDA zegt, zegt Sybrand van Haersma Buma. De 48-jarige burgemeesterszoon groeide op in de getto’s van Workum en ontpopte zich in Den Haag dan ook als een straatvechter. ‘Buma’, zoals hij door zijn achterban liefkozend wordt genoemd, werd de nachtmerrie van het kabinet. Vele ministers werden in de Kamer ter verantwoording geroepen door het politieke wonderkind. Velen van hen gingen ten onder.

Een schaamteloze populist volgens zijn tegenstanders. Ad rem, messcherp en christen-charismatisch volgens zijn fans. Je houdt van hem of je verafschuwt hem. Bij Sybrand van Haersma Buma is er geen grijs gebied, geen ruimte voor nuance. Wie zijn succes wil verklaren, ontkomt volgens politicoloog Bert Bokhoven niet aan een grondige maatschappijanalyse: “In een samenleving als de onze is behoefte aan een duidelijk christen-democratisch geluid. Het is goed beschouwd een wonder dat zo’n stroming in Nederland niet eerder is ontstaan.”

Het CDA is in de ogen van Bokhoven dan ook méér dan Buma alleen: “Het is een misvatting om het CDA als een one-man-show te zien. Deze partij heeft ook bestaansrecht als Buma weg zou vallen. Ze hebben in korte tijd een indrukwekkend kader weten neer te zetten en leveren in sommige plaatsen bijvoorbeeld al burgemeesters. Wat mij betreft is het CDA nu al niet meer weg te denken uit de Nederlandse politiek.”

Hoogleraar politicologie Flemmo te Gader ziet dat anders: “Dit is eenvoudig christelijk populisme dat we al eerder met partijen als de ARP, de KVP en de CHU hebben meegemaakt. Je moet het CDA in die traditie zien. Een eendagsvlieg, een tijdelijke spreekbuis voor het ontevreden volk. Als de partij straks door interne ruzies verdwijnt, vinden ze wel weer een andere welbespraakte gereformeerde schreeuwlelijk om op te stemmen.”