Experts luiden noodklok voor Noord-Zuidlijn

De Noord-Zuidlijn, de metrolijn die noordelijk Amsterdam moet gaan verbinden met de economische bedrijvigheid op de zuidas, kampt al sinds de aanvang van de bouwwerkzaamheden met tegenslag. Het onfortuinlijke megaproject wordt geplaagd door lekkend beton en verzakkende grachtenpanden. De kosten rijzen de pan uit en wethouders sneuvelen bij bosjes. Het einde van de problemen is nog lang niet in zicht. De Speld sprak met enkele experts.

Bij het omvangrijke project, dat volgens recente prognoses meer dan 2 miljard zal gaan kosten, wordt een groot deel van de binnenstad van Amsterdam omgewoeld. De risico’s zijn groter dan alleen wat verzakte huizen. Epidemioloog Frank Zwarts licht toe: “Amsterdam staat bovenop de uitvloeiingsregio van een rivier. Vroeger fungeerde dit als riool, afvaldumpplaats en meer zulks. Dat is grotendeels opgeschoond, maar er zijn nog sterk geïnfecteerde delen bewaard gebleven. Dit type bacteriën zijn ongelofelijk sterk, ze kunnen met gemak duizenden jaren overleven. Door de booractiviteiten en de toevoeging van lucht en zuurstofrijk water komen deze zogeheten bio-isolatiepockets plotseling vrij, en vermenigvuldigen ze zich razendsnel. Als dat gebeurt zijn de gevolgen voor de volksgezondheid aanzienlijk. Niemand heeft resistentie, en ziekenhuizen zijn er totaal niet op voorbereid.”

De problemen zijn meer dan alleen biologisch van aard. Volgens ingenieur Pieter Smalhof kunnen de verzakkingen een allesvernietigende vloedgolf veroorzaken. “We hebben de verzakkingen eerder al gezien bij Centraal Station, de Vijzelstraat en de Ferdinand Bolstraat. Dat betekent dat er structureel zwakte zit in de zandbodem. Dan kan het gebeuren dat bijvoorbeeld de tunnel bij Centraal Station inzakt. Dit heeft verschuivingen tot gevolg, waardoor het reeds verzwakte station bij het Rokin ook in zal zakken. Dit domino-effect trekt volgens mijn berekeningen binnen enkele secondes door heel Amsterdam en brengt een enorme schokgolf teweeg. De Vinkeveense plassen zouden leeggeblazen worden, een catastrofe voor heel Zuid-Holland. Ik ben geen accountant, maar dat is funest voor je begroting”.

Of de verschuivingen puur komen door de verzakking van de zwakke zandbodem wordt door anderen weer in twijfel getrokken. Geoloog Sara de Dolder zegt tekenen te hebben dat lithosfeer, ofwel aardkorst, verstoord is. Zij zegt dat het gaat om tektonische problemen. “De zandbodem in Amsterdam ligt al eeuwen vrij stabiel, daar verandert een project als dit weinig aan. Ik maak me meer zorgen over de continentale plaat. Die trekt heel langzaam noordwaarts, waardoor spanning opbouwt in de aardkorst. We hebben recentelijk al enkele ongewoon krachtige bevingen in Groningen gezien. Ik denk dat het epicentrum van de volgende beving recht onder Amsterdam ligt, en dat de Noord-Zuidlijn de breuklijn net dat ene zetje kan geven. Wat de beste oplossing is kan ik op dit moment niet zeggen. Maar in het ergste scenario hoeven Duitsers in de toekomst een stuk minder ver te reizen naar de Noordzeekust.”

Op wereldniveau zou de Noord-Zuidlijn ook desastreuze gevolgen kunnen hebben. Dat wordt bevestigd door natuurkundige Rolf Schenkel van de Universiteit Utrecht. Hij kwam een verontrustende ontwikkeling op het spoor. “De laatste tijd zien we steeds meer ‘gamma ray bursts’. Dit is een fenomeen wat je vaak ziet bij het ontstaan van nieuwe zwarte gaten. Bij de aanleg van een metro worden enorme hoeveelheden laagfrequente energie gebruikt. Ik denk, maar dat is maar een hypothese, dat het boren van de Noord Zuidlijn er voor kan zorgen dat een zwart gat ontstaat. Het is maar een kleine kans natuurlijk, maar je weet maar nooit. Mocht dat het geval zijn dan is de kans groot dat ons zonnestelsel door het zwarte gat opgeslokt wordt. Zoiets duurt overigens slechts 1.6*10^-24e seconde, dus daar voel je op zich niets van. Het goede nieuws is dat het verwachte formaat van dit zwarte gat kosmologisch gezien beperkt zal zijn, waardoor nabijgelegen sterren ongedeerd zullen blijven.”

Dat het ambitieuze project van te voren niet goed genoeg is doordacht, lijkt inmiddels duidelijk. Bovengenoemde scenario’s blijven natuurlijk hypothetisch en over de precieze gevolgen is nog weinig te zeggen. Het unanieme advies blijft in elk geval helder. Zorg voor genoeg water en voedsel, een helm, een zaklantaarn en voldoende lectuur om een flinke tijd door te kunnen komen. U bent gewaarschuwd.