De NVJ (Nederlandse Vereniging van Journalisten) vaardigt nieuwe regels uit die metafoorgebruik moeten beperken. Doel van de nieuwe regelgeving is de mate van ernst, die metaforen plegen uit te drukken, in betere banen te leiden en zo de journalistiek weer tot een ‘serieus te nemen ambacht’ te maken. Journalistiek Nederland reageert vooralsnog verbijsterd.
Meest opvallende passage in de nieuwe regels betreft de specificaties over toe- en afnames. “Voordat er sprake is van een ‘opvallende’ toename dient er een goed gekwantificeerde 10%-toename te zijn. Tussen de 10 en 30% mogen de termen ‘golf’ worden gebruikt. Boven de 30% mag de term ‘vloedgolf’ worden gebruikt, en voor een ‘tsunami’ dient er een toename van minstens 200% te zijn.”
Iets soortgelijks geldt voor electorale verslaggeving. ‘PvdA gedecimeerd’ moet voortaan ook echt inhouden dat de aanhang van de PvdA tien keer zo klein is geworden. Van een ‘electoraal pak slaag’ mag pas worden gesproken als de verkiezingen daadwerkelijk tot gewelddadige incidenten hebben geleid.
Ook sportverslaggeving ontkomt niet aan de strenge regelgeving. Bij voetbal mag een schot op doel een ‘hard schot’ worden genoemd vanaf een snelheid van 60 km/u. Boven de 80 km/u mag de commentator pas spreken van een ‘poeier’ of een ‘kanonkogel’. Van een ‘streep’ is pas sprake als de bal zich in een volledig horizontale richting begeeft.
Tenslotte zal ook op economisch vlak de journalist niet ontkomen aan toetsing van zijn taalgebruik aan de werkelijkheid. Zo mag pas gesproken worden van ‘explosieve groei’ als er sprake is van een 99% significante, non-lineaire toename die zich gedurende minimaal anderhalf jaar heeft gemanifesteerd. Is hiervan geen sprake, dan zal het protocol ‘nieuwsvervalsing’ onverbiddelijk in gang worden gezet.
De journalistieke wereld verkeert in een schok na de bekendmaking van de nieuwe regelgeving. Daags na bekendmaking van het nieuws is een tsunami aan lidmaatschapsopzeggingen van de NVJ waarneembaar (224% ten opzichte van heel 2008). Sjuul Paradijs, hoofdredacteur van de Telegraaf, spreekt van een ‘cirkelzaagmoord op de wortels van de democratie’ en ‘een wanvertoning waar Napoleon in zijn nadagen nog een sappig puntje aan zou kunnen zuigen’. Een reporter van het Reformatorisch Dagblad sprak zelfs van ‘de slechtste beslissing sinds Mozes de Stenen Tafelen brak, daarmee het enig bestaande bewijs van het handschrift van de HEERE vernietigend.’
Sjuul Paradijs heeft bekendgemaakt juridische stappen te ondernemen tegen deze ‘ongerichte en ontoetsbare explosie van beklemmende regelgeving’.
Heb zojuist een postje geschreven over de Nederlandse Vereniging van Journalisten en andere clubjes. Nog even nagooglelend lees ik hardop lachend dit stukje. Briljant!
Zie ook:
http://www.iex.nl/forum/topic.asp?forum=23&topic=1216233&Page=1
en dan vooral de latere posts.
Gaat vooral over de betekenis en het gebruik van ‘decimeren’.
H.
Ik ben dol op journalistieke beeldspraak en clichés en heb er zelfs een verhaal mee volgeschreven. Hier staat het verhaal:
http://tinyurl.com/l347lh
Of kijk op http://www.vaagtaal.nl => vaagstuk => alice.
Hartelijke groet,
Arjen
Vermakelijk, deze wiskunde. Had ik dat eerder geweten, toen ik op de HBS zat…
Sorry, maar ik sluit dus behoorlijk aan bij mijn naamgenoot die het heeft over de hyperbool als standaarduitdrukkingswijze. Net gelezen: deze tijd moet het hebben van ‘hyperarousal’ (lees: superprikkels). Cum quo: een beargumenteerde mening volstaat niet, we willen er ook verbaal vuurwerk of machismo bij, om het echter te doen lijken.
Ik vind het wat betuttelend, maar niet echt onzinnig: mij irriteert het ook mateloos [of is dat ook al overdreven ?] dat er zo weinig gerelativeerd wordt en dat media forse titels of beginzinnen verkiezen en pas nadien nuanceren. Stemmingmakerij, vind ik dat.
Nu, wat met columns ? Daar geldt de vrijheid van de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie die toelaat dat zomaar schamper wordt gedaan over alles (en allen) en nog wat… Ik vind het ook vaak wansmakelijk, al is het op zich staaltjes van taalvaardigheid…
Helemaal eens met de NVJ. Ooit werkte ik zelf gedurende tien jaar bij een dagblad en ben onder meer stukgelopen op het overdeven taalgebruik, de superlatieven die je moest gebruiken wilde je nog een lezer aan je binden, volgens je meerderen. Als ik nu de krant lees, geloof ik nog niet de helft van wat er staat. Maar de argeloze lezer gelooft wellicht al die opgeblazen kul-verhalen wel.
Leer mij de journalisten kennen, ik ben er jarenlang een geweest.
Ja nou wordt het overdreven hoor, Diederik. Zie 11.
Terecht, vaak lees je een artikel waarin het gaat over explosieve toenames en blijkt het maar over toenames van 15% te gaan ofzo, moet je echt al goed elk artikel gaan uitpluizen en herlezen om nog de omvang van een of andere groei of afname te weten.
Wel een opmerking over decimeren:
het is niet zo dat bij een gedecimeerde PVDA-aanhang er nog maar 10% zou overblijven, wel eerder 90%. Bij een decimatie werden maar 1 van de tien soldaten geëxecuteerd/gestraft.
(zie ook http://nl.wikipedia.org/wiki/Decimatie)
Uh, 1 april is toch al geweest…
Eindelijk een beetje zelfregulering! Ook hier in België lopen de opgeblazen en domme metaforen de spuigaten uit. Frappant: ik lees over “een cirkelzaagmoord op de wortels van de democratie”. Die meneer bedoelt wellicht een kettingzaag; een cirkelzaag gebruiken voor wortels, wat een oen moet je daarvoor zijn. Als voorbeeld van verkeerde beeldspraak kan het tellen.
Slordig gebruik van metaforen is uiting van een andere (meta)trend: de hyperbool als standaard uitdrukkingswijze. Of overdrijf ik nu?
touché.
Decimeren betekent niet dat er nog maar tien procent over blijft. Tien procent verdwijnt juist. In de oorspronkelijke betekenis werd een tiende van een Romeins legioen tijdens het decimeren gestraft. Negentig procent bleef derhalve (ceteris paribus) ongedeerd.
In het geval van de PvdA zou decimeren waarschijnlijk een meevaller zijn.
@Bus & Kees: Ik brom u beiden! Kan ik uit deze dikskukskie opmaken dat de nulmensch dus de ideeal geharmoniseerde mensch is? En dat hij derhalve in de loop der geschiedenis stelselmatig gedemoniseerd is? Wie HET weet mag ‘HET’ zeggen!
@Kees22: Dat komt voornamelijk, omdat de conventionele wiskunde van verkeerde uitgangspunten uitgaat. Essentieel is daarbij de rol toebedeeld aan de 0. Waar men in het ‘gewone leven weet, dat als iemand een 0 is, dat het onverstandog is die persoon grote verantwoordelijkheid te geven. In de wiskunde krijgt de 0 echter de bovengemiddelde verantwoordelijkheid, het verschil te maken tussen positief & negatief. Geheel ten onrechte!
Gelukkig heb ik ontdekt, wat wél het verschil maakt tussen die twee:
DE DELING!
Deel je iets positiefs, dan wordt het MÉÉR. (denk maar aan vreugde, geluk, liefde, blijdschap etc.)
Deel je iets negatiefs, dan wordt het MINDER. (denk maar aan pijn, verdriet, rouw, ellende etc.) Dat markeert materie ook meteen als iets negatiefs.
@Bus Showfeur:
Dit een staaltje van hogere wiskunde, die menigeen boven de pet zal gaan.
Ik heb nog slechts ervaring met een berg zand, die bij mij afgeleverd werd en waar ik nog veel werk aan had.
Daarentegen had ik zelf één berg zand, waar vier keer een berg afgehaald is. Nu heb ik nog slechts géén berg zand.
Merkwaardig verschijnsel was ook, dat die ene berg waar ik mee begonnen was, ontstaan is uit een vlakke laag. Terwijl op mijn middelbare school de vlakke en de holle en bolle meetkunde gescheiden werden gegeven, blijken die in de praktijk in elkaar over te gaan.
En naar ik heb begrepen, zijn die vier bergen die er afgehaald zijn, inmiddels ook vlak gestreken.
Ja, wiskunde is een merkwaardig vak.
Ik weet iemand die door de nieuwe regels teleurgesteld zal zijn. Weliswaar geen journalist, maar zijn zogenaamde tsunami haalt nog niet eens een golf.
Hij zal zich zijn geperoxideerde haren uit de kop trekken.
Kees22, mag ik je er op wijzen, dat 21 % meer is dan 20 %? Derhalve betekent ‘5 keer meer dan 20 %’ Dat er sprake is van 5 X een hoger percentage dan 20 %. Dat is dan dus 105 % of meer. In een vrij toevallig geval zou dat op 120 % kunnen uitkomen, maar het zou net zo goed kunnen uitkomen op 400 %, aangezien 80 % ook meer is dan 20 % en 5 X 80 % uitkomt op 400 %.
Dat alles uitgaande van de conventionele wiskunde. Dat die volstrekt buiten de realiteit staat bewijst het volgende rekenmodel: stel, je hebt een hoop zand liggen, omdat je je straatje wilt ophogen. Enig rekenwerk leert je, dat je daarmee slechts de helft van het werk kunt doen. Je laat derhalve nog eens zo’n berg zand komen, die er bovenop gestort wordt. Je had 1 berg zand, waar nog 1 berg zand bij opgeteld wordt, door hem er bovenop te storten. Hoeveel bergen zand liggen er dan bij je huis? Precies: ÉÉN berg zand! Volgens de bestaande wiskunde modellen zouden dat er twee moeten zijn, maar probeer maar eens aan te wijzen, welke de ene en welke de andere is! 1 + 1 kan dus net zo makkelijk 1 zijn, als 2, als eventueel een andere uitkomst hebben. De claim, dat wiskunde een exacte wetenschap zou zijn heb ik dan ook nimmer begrepen, doch immer bestreden! Wat ik mij brom!
Niet zo grappig
@Haes: “de slechtste journalistiek ooit” is geen Nederlands, maar een te bestrijden cliche van allochtone herkomst.
@Richard: Een van de regels waar ik een voorstander van ben, is een scherper gebruik van de begrippen “x keer meer dan” en “x keer zoveel als”.
“x keer zoveel als y” betekent: x maal y.
“x keer meer dan y” betekent: y plus x maal y, is dus (x+1) maal y.
In cijfers: 5 keer zoveel als 20 % betekent 100 %
Maar 5 keer meer dan 20 % betekent 100 % plus 20 % is 120 %.
Tja, PH, het is ook maar net voor voor waarde je daar aan toekent. Is het van belang hoeveel water er in een glas achter blijft, bij een tevens in dat glas optredende storm? Is dat glas dan half vol of half leeg? En hoe lang gaat de kruik te water voor die barst? Wie HET weet, mag “HET” zeggen!
Een storm in een glas water, is mijn eerste gedachte. Maar hoe kwantificeer je dit? Een storm valt te definiëren als windkracht 9, waarbij gemiddelde snelheid van de wind gedurende 10 minuten een snelheid bereikt van ten minste 75 km/u. Maar zo eenvoudig is het niet. Allereerst is het glas water dusdanig klein dat men eerder van een lokale windstoot dan van een storm zou moeten spreken. En hoewel ik dit niet getest heb verwacht ik dat voor het einde van de 10 minuten bij 75 km/u het glas volledig leeggeblazen is. Het glas water buiten in een storm zetten werkt ook niet, want dan is het een storm in en rondom een glas water. Of er treedt contaminatie van het glas water plaats door de regen buiten, waarmee de storm niet zelden gepaard gaat.
Dat wordt weer moeilijk slapen vanavond…
Inderdaad het clichégebruik loopt de spuigaten uit. En de lezer moet dan ook alle zeilen bijzetten om het spoor niet geheel bijster te raken in het moeras van de slechtste journalistiek ooit. De tsunami aan valse beelden moet een halt worden toegeroepen. De explosie aan protesten uit de journalistieke wereld is dan ook volkomen uit de lucht gegrepen met Jules Paradijs voorop. Als die kerel bij zijn achtenaam gebleven was, had Mozes het woord Gods niet hoeven breken. Sterker nog: hij had het nooit ontvangen.