Ronald Plasterk, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, steunt de Nederlandse universiteiten met een nieuwe subsidieronde van 92 miljoen euro. Het geld is expliciet bedoeld voor nutteloos onderzoek. “Hoe onzinniger het onderzoek, hoe groter de kans op onverwacht succes”, aldus een opgetogen minister.
De minister legt uit dat onderzoek het beste werkt als het nutteloos is. “Een groot aantal uitvindingen is puur toevallig tot stand gekomen. Penicilline, teflon, vaccinaties, kosmische achtergrondstraling: allemaal voorbeelden van vondsten die wetenschappers deden terwijl ze eigenlijk iets anders aan het doen waren.”
Plasterk hoopt dat het grote geldbedrag dat nu wordt vrijgemaakt, leidt tot nieuwe ontdekkingen. “Hoe onzinniger het onderzoek, hoe groter de kans op onverwacht succes. Vandaar dat we op zoek zijn gegaan naar de minst veelbelovende projecten van Nederland.” Er worden 30 projecten geselecteerd op basis van strenge criteria. Zo strekt een gebrek aan wetenschappelijke publicaties tot aanbeveling, evenals onduidelijkheid in het onderzoeksvoorstel en overmatig jargongebruik.
Een van de geselecteerde projecten is een meerjarig onderzoek naar de intelligentie van oesters. Volgens bioloog Bert Bokhoven is het onderzoek volkomen nutteloos en voldoet hij daarmee aan de voorwaarden. “In de afgelopen 12 jaar hebben onze Zeeuwse oesters nog zeer weinig laten zien. Water filteren en voortplanten, verder zijn ze nog niet gekomen. Het geld gaan we gebruiken voor nieuwe proefjes, waarmee we ze misschien wel aan het werk krijgen. Je weet maar nooit!”
Een ander project dat kan rekenen op een financiële injectie is het zogeheten WAM, ofwel ‘Willekeurige Apparaten en Machines’. Het vooralsnog weinig baanbrekende onderzoek, geleid door Jeroen Kolboff van de TU Delft, bouwt en ontwerp willekeurige apparaten. Een gerandomiseerd computerprogramma zorgt voor bouwtekeningen. “Het is begonnen als hobby”, aldus Kolboff. “Inmiddels zijn we 8 jaar verder, zonder veel resultaat. In 2003 hebben we een apparaat gemaakt, de D2C100, dat kon piepen en rondjes draaien wanneer het regende. Dat is eigenlijk nog steeds ons hoogtepunt.” Wel is er inmiddels 6,3 miljoen aan onderzoeksgeld uitgegeven, en zijn er in de relatief korte historie van het lab vier gewonden gevallen.
De nieuwe subsidieronde wordt niet overal met gejuich onthaald. Zo spreekt SGP-voorman Bas van der Vlies van ‘buitenissige geldverspilling’. Onterecht, volgens Plasterk. “Ik heb mijn beste werk verricht op dagen dat ik eigenlijk weinig uitvoerde. Het zijn juist deze momenten, waar je zonder druk en duidelijk doel kunt nadenken, die we moeten koesteren. De kenniseconomie heeft baat bij gerommel in de marge.”
Ik begrijp de populariteit van het vergissen niet zo. Ik heb gewoon altijd gelijk, dat vind ik veel makkelijker.
Eén keer heb ik met opzettelijk vergist, op 2 mei 1973. Gewoon om nou eens te weten wat iedereen daar zo fijn aan vond.
Nou, ik vond er niks aan en ik moest haar achteraf nog herstellen ook, dus dat was ook nog dubbel werk. Gewoon alles in één keer goed doen en zeggen is veel eenvoudiger.
@Haes: het zij je vergeven. JC was zelve ook niet onbekend met het fenomeen ‘vergissen’. Dankzij zijn vergissen zijn wij nu opgescheept met maanden, die twee maanden verschillen met hun eigen naam. Bovendien vieren wij twee maanden te vroeg Oud & Nieuw agv diezelfde vergissing.
Wellicht verdient het aanbeveling om voor de zekerheid en om eventuele nieuw te ontdekken vergissingen in deze te ondervangen, om de twee maanden Oud & Nieuw te vieren. Ik stel voor om dat te doen elke laatste nacht van de even maanden, naar de oneven maanden toe.
@Fernand. Je hebt natuurlijk helemaal gelijk. Toen JC de Rubicon overstak, moest hij nog ‘gaan, zien en overwinnen’. Vandaar ook ‘alea iacta est’. Het was trouwens ook niet de veldtocht waarvan hij met de woorden ‘veni vidi vici’ zou terugkeren.
In de haast om mijn reactie te geven, heb ik me vergaloppeerd, waardoor er behalve deze slip of the pen ook nog een typefout is blijven staan.
Even iets rechtzetten:
Toen JC de Rubicon overstak sprak hij : alea iacta est.
De teerling is geworpen.
Ah mooi een tegenhanger van de Spinozaprijs. Ik heb vernomen dat er sinds vorig voor jaar ook een Procrastinatiepremie zou komen, de deadline is nog niet bekend en tot nutoe heeft ook niemand zich ingeschreven
De nieuwe subsidie komt in aanvulling op de al bestaande Veni-, Vidi- en Vici-subsidies van NWO. Er wordt nog gestudeerd op een goede naam voor deze subsidie.
Zoals bekend zijn de bovenvermelde subsidies genoemd naar de beroemd geworden woorden die Julius Caesar sprak bij het oversteken van de Rubicon (die ook al de naamgever van een NWO-subsidie is).
Als deze subsidie een succes wordt, wat volgens Plasterk zeker het geval zal zijn, dan kan een geslaagd onderzoeker opteren voor de Serendippremie, die als tegenhanger van de Spinozapremie gezien kan worden. De Spinozapremie wordt ook wel de Nederlandse Nobelprijs genoemd. Met de Serendippremie heeft NWO nu dan ook een tegenhanger voor de Ig-Nobelprijs.
(Aldus R. Dedeker in een perbericht van de Nederlandse Organisatie van Wetenschappelijk Onderzoek (NWO))