De gebruikelijke performance rond de dodenherdenking op de Dam kan ook dit jaar weer geslaagd genoemd worden. Kunstenaar Val R., bekend van zijn ‘dialogische’ werk, luisterde de plechtigheid op met een voor hem typerende voorstelling. Organisatie en publiek kijken tevreden terug.
Ervaringstheater op locatie. Of locatietheater dat zich op de fysieke ervaring richt. Zo omschrijft R. zijn werk het liefst. Als performancekunstenaar richt hij zich op openbare locaties en stelt hij de dialoog tussen kunstenaar en publiek centraal. De werken van R. zijn doorgaans non-verbaal van aard en doen een beroep op de intuïtieve en receptieve vermogens van de toeschouwer.
Voor zijn op 4 mei voor het eerst uitgevoerde werk De Gil liet R. zich inspireren door het huidige maatschappelijke klimaat. “Ik incorporeer in dit werk verschillende elementen uit het publieke debat van Nederland”, aldus de kunstenaar. “In de eerste plaats is daar de referentie naar het Jodendom, gevisualiseerd met een joods-orthodox kostuum.” De kunstenaar benadrukt de dubbele associatie die de kleding oproept en de daarmee gepaard gaande verwarring. “Joods-Orthodox. Betekent dit Holocaust of het Israël-Palestinaconflict? Dader of slachtoffer?
In de tweede plaats houdt Val R. het publiek een spiegel voor. De confronterende functie van zijn werk, door sommige kunstcritici bestempeld als ‘shock art’, is tweeledig. De Gil begint met een fictief gesprek waarin ons werkelijke vermogen tot contact aan de orde wordt gesteld. Komen de vluchtige communicatiemiddelen onze samenleving wel ten goede? En wanneer kunnen we nog écht stil zijn?
De laatste fase van de performance bestaat uit de lange en intense oerkreet van de kunstenaar. Deze vindt doorgaans onversterkt plaats maar wist afgelopen dinsdag het gehele publiek te bereiken. Voor de gelegenheid maakte het omvallen van dranghekken tijdens de herdenking deel uit van het werk. “Het kletterende geluid van metaal op kinderkopjes versterkt de interactie stem-publiek. Dit is waar ik op mikte en het resultaat overtrof alle verwachtingen.”
Dat het succes van de act staat of valt met de reactie van het publiek bleek afgelopen dinsdag eens te meer. “Op de Koninginnenmarkt in Tuitjeshorn haalden ze allemaal hun schouders op en slenterden verder. Hier zetten ze het echt op een rennen. Dat bevestigt voor mij dat er nog iets bestaat als direct contact op een dieperliggend niveau.”
Naast contact en communicatie richt R. zich met De Gil op de concepten vrijheid en veiligheid. “Zijn die een illusie? Draagt het één werkelijk bij aan het ander? Deze vragen hielden mij bezig tijdens het scheppingsproces”, aldus de kunstenaar. R. verklaart zich vooraf bewust te zijn geweest van de ‘rompslomp rond de vertoning’. “De politie moest zich bereid tonen deel te nemen in de act en Beatrix moest geïnstrueerd worden ‘niet te veel aan rare dingen van vroeger te denken’. Maar juist het riskante van De Gil overtuigde me van de noodzaak van deze kunst. Vrijheid betekent immers ook artistieke vrijheid.”
@Rob77
en dan een korfbalwedstrijd tussen een team van traditioneel geklede Sefardische Joden enerzijds en idem uitgedoste Chassidische Joden anderzijds. Moet leiden tot opnieuw een spectaculaire en verwarrende performance! (En met een beetje mazzel vallen die twee minuten stilte in de rust.)
Ik zat meer te denken aan een dubbele korfbaldemonstratie. Aan de ene kant van het park wordt dan het korfbal gedemonstreerd en aan de andere kant van het park wordt er tegen gedemonstreerd wegens de vergaande nazistische invloeden.
Is het een goed idee als volgend jaar iemand heel hard STILTE! gaat roepen?
@Haes: Tja, ik ben geen kunstenaar, dus op zo’n idee zou ik nooit gekomen zijn.
Ik ben praktischer: ook goed tegen de opwarming van de aarde: methaan is een veel sterker broeikasgas dan kooldioxide.
Moet er wel weer zo’n diepzinnig klinkend gewauwel bij, natuurlijk.
@Kees22. Wat dacht je van een knetterende oerscheet, waarbij dan een vrijwilliger een aansteker houdt, zodat de resulterende steekvlam het centrum van Lutjebroek in lichterlaaie zet?
Nou, als het een verassing moet blijven, weet ik het wel. Dat wordt iets met brandstapels, molotovcocktails, napalm of fosforgranaten.
Uitgaande van zijn verkleding dit jaar kunnen we fosforgranaten en molotovcoktails wel uitsluiten: die sluiten te veel aan op dit jaar en hij wil natuurlijk iets origineels doen.
Nu nog kiezen tussen brandstapels en napalm. Dat is een lastige, maar we hebben een jaar om ons daarop voor te bereiden.
Toch hebben die gewonden ook wel iets, verklaarde R. na afloop. Het symboleert dat er toch gewonden kunnen vallen. Ook al is het vrede. Ook verklaarde hij dat hij is ingehuurd voor 4 mei, volgend jaar. Alleen dan in Lutjebroek. Wat hij dan gaat doen, is nog niet bekend. Het moet wel een verassing blijven. Het zal iets te maken hebben met het tradititionele geluid van een schreeuwende aap, verder wilde de onfortuinlijke kunstenaar nog niks kwijt. Aldus de landelijke pers…
Ik ben over het algemeen wel voor vernieuwende en verfrissende ideeën, maar ik vind dit soort performances meestal toch maar een beetje gekunsteld. Je kunt van elke scheet wel een kunstwerk maken. Sterker nog: er is ooit een kunstenaar geweest die zijn poep inblikte en verkocht. Met voor sommige kopers een klap op de vuurpijl: de blikjes ontploften soms door inwendige gisting.
Die grappenmaker noemt zeker wel wat aardige vondsten, zoals de ambiguïteit van het uniform van de orthodoxe jood en de balans tussen vrijheid en veiligheid. Maar de uitvoering vind ik wel erg vergezocht.
Het zijn vooral de kunstcritici als Boukje Cnossen die ervoor zorgen dat er in Nederland maar miljoenen blijven vloeien naar performancekunstenaars als Val R.
Als de verfrissende ideëen van PVV en VVD uitgevoerd worden, maken de bezuinigingen op kunst De Cnossens snel brodeloos. Er valt immers niets meer te schrijven, als er geen kunst meer gemaakt wordt.
Dan kan De Herdenking ook weer de eenvoudige plechtigheid worden die het in de vooroorlogse jaren onder Colijn was.
Persoonlijk vind ik de maatschappijkritische ondertoon van het kunstwerk dat benadrukt hoeveel wij onze angsten door de media laten dicteren het meest indrukwekkend.
Dank zij de media hebben de terroristen al gewonnen…
“Komen de vluchtige communicatiemiddelen onze samenleving wel ten goede? En wanneer kunnen we nog écht stil zijn?”
Een vraag die Freek de Jonge in de jaren 80 reeds bezighield toen hij in een van zijn voorstellingen aantoonde hoe moeilijk het is 2 minuten stilte in acht te nemen tijdens de 4 mei herdenking:
Klokkengelui: Freek: “Oh, oh, de katholieken kunnen zich weer niet beheersen; beginnen ieder jaar hun oorlogsverleden eerder weg te beieren.”
@mina: het was precies goed zo. De gebruikelijke vlucht naar Canada had volledig de “flow” uit de performance weggenomen.
“Aaaaaaaaaah”, ‘kunst’, “ooooeeeeeeeeeeeh”, ‘kunst’, “ooooooooooooooo”, ‘kunst’, “éééééééééhhh”, ‘kunst’, “iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii”, kunst? Maar wat gilde hij nou precies?
Val R.: is hij schizofreen of is hij het niet. We zullen het nooit weten. Hulde aan de Meester.
Zijn uitspraak: “Ik weet dat ik in mijn eigen wereld leef, maar dat geeft niet: daar kennen ze me” zit me tussen mijn oren gegoten.
Performidabeliance!!
Een uitstekend stukje performance art, waarmee R. een meervoudige dialectiek weet te vereenvoudigen tot de ultieme eenvoud van enkel een gil. Werkelijk geniaal hoe hij daarmee iedereen zo diep kan bereiken en iedereen mee weet te slepen, ik ben diep onder de indruk.
Een mooie performance, dat wel, en toch, ik miste iets, een soort gerichtheid, dat de mensen alle kanten op stoven, ipv van duidelijk voorwaarts, zoiets.
Hoewel de kunstenaar duidelijk al een hoop ervaring heeft met soortgelijke kunst, dat hij nog aan zijn stem moet schaven, dat schelle timbre, dat moet er af.
Dat vinden wij (wei?) eigenlijk wel.
Ook heel indrukwekkend was de interactie met de Koninklijke familie. Ze konden daarom ook rekenen op een mooi applaus voor hun deelname aan deze performance.
http://www.youtube.com/watch?v=sOYXkoFf-cQ
En dat er echte gewonden gevallen zijn, maakt het geheel helemaal af als belevingskunst. “Je kunt geen omelet bakken, zonder wat eieren te breken”, verklaarde R. na afloop.