Necrologie Fransje van Paapen, bedenker van ‘onder de busstoel verstoppen na het schoolreisje’

Op zaterdag 8 mei is Fransje van Paapen op 88-jarige leeftijd overleden; berooid, anoniem en diep teleurgesteld in het leven. Zij genoot in de jaren ’60 korte tijd bekendheid als de basisschoollerares die als eerste haar scholieren na een geslaagd schoolreisje instrueerde onder de busstoelen te gaan zitten, “bij wijze van grap, zodat jullie ouders denken dat we jullie hebben achtergelaten bij de dierentuin”.

Hier volgt een kort overzicht van het leven van Van Paapen.

2 februari 1935 – Fransje van Paapen komt ter wereld in Zaltbommel, als Fransje van Paapen. Zij is vernoemd naar Fransje van Paapen, de moeder van haar moeder, Fransje van Paapen.

14 februari 1944 – Wil zich aansluiten bij het verzet tegen het verzet, maar wordt te jong bevonden. Iets waar ze zich altijd tegen heeft verzet.

1 september 1951 – Na een roerige jeugd en verwarrende puberteit meldt Van Paapen zich aan bij de PABO, om haar droom – brandweervrouw worden – gestalte te geven. Na een frustrerend jaar vol vakken over hoofdrekenen en taal, gooit ze het roer om, en richt ze zich op een carriere als docente. Deze beslissing gaat de boeken in als ‘Die Wende’.

1956 – Op 21-jarige leeftijd bevindt Van Paapen zich op het hoogtepunt van haar macht. De begeerlijkheid van haar rondingen doet Zaltbommel schudden op zijn grondvesten. Mannen verdringen zich in en om haar schoot. Op 13 oktober trouwt ze met Plysczi Blastowski, een ‘moetje’. Op 15 oktober baart ze haar enige kind, Janusz. Voor het gemak houdt ze zelf de naam ‘Van Paapen’ aan.

4 juni 1961 – Van Paapen mag, als zelfstandig lerares van groep 7, voor het eerst met haar klas op schoolreisje. Tijdens de terugreis broeit een idee op dat ze nog niet in praktijk durft te brengen…

6 juni 1965 – Van Paapen gaat, met haar nietsvermoedende klas, op schoolreisje. Voor Van Paapen zelf is het reeds de vijfde keer, en de sleur begint er aardig in te komen. Hoewel de kinderen een zorgeloze dag beleven en gekke bekken trekken naar neushoorns, makaken en tropische vogels, is Van Paapen op van de zenuwen. Nagelbijtend sommeert ze de kinderen om 16.30 in de bus te stappen. Amper een uur later, voor de afslag Zaltbommel, besluit ze dan eindelijk haar moment te pakken: met het hart kloppend in haar keel vraagt ze de aandacht van de jeugd en legt uit dat ze onder de busstoelen moeten zitten om hun ouders aan het schrikken te maken. Eenmaal aangekomen bij het schoolplein is de schok groot: Ouders rennen in paniek van hot naar her en botsen tegen elkaar op. Journalisten verdringen zich om de lege bus. Op het moment dat de hulpeloosheid zijn climax dreigt te naderen, gebiedt Van Paapen de kinderen juichend op te springen. “Het gezicht van die ouders… dáár doe je het voor”, verklaarde ze later op vele verjaardagen en partijen. Fransje van Paapen is voor even het middelpunt van Nederland als haar verhaal vervolgens de nationale en internationale pers haalt. In de commentaren wordt ze neergezet als een ‘practical joker pur sang’, een ‘frisse wind door ingekakt schoolreisjesland’ en ‘geile tets die helaas al met een of andere Pool is getrouwd’. Van Paapen neemt ontslag, begint aan haar memoires, en neemt een dure manager in de arm die haar kan begeleiden op de lange, maar hobbelige weg van het Bekende Nederlanderschap.

12 mei – Fransje van Paapen sterft op 88-jarige leeftijd als ze een beschuit in één hap over de longen consumeert. Haar legacy is dan al compleet versnipperd en ingehaald door de tijd. Vele juffen en meesters namen haar grap over – zonder bronvermelding, waardoor Van Paapen geen cent terugziet van de trend die ze heeft ingezet. Tijdens een vraaggesprek met Man bijt hond, medio 2011, laat ze verbitterd weten dat ‘in deze wereld geen plaats is voor visionairs’.

De as van Fransje van Paapen wordt dinsdag 16 mei in besloten kring uitgestrooid onder een busstoel.